„Israelite (Iron Age II) Burial Customs in the Jerusalem Area in the Light of the Biblical and Archeological Evidence”

Scriptura Sacra 5 (2001) 113-128.

Kompilacja danych archeologicznych z biblijnymi, dokonana w artykule, pozwala na sformułowanie wniosków dotyczących żydowskich wierzeń odnośnie życia po śmierci w epoce żelaza. Ze Starego Testamentu wiadomo, że zmarłym przypisuje się miano "istot pozaziemskich" (1 Sam 28,13), "świętych" (Ps 16,3), "wiedzących" (Iz 8,19), natomiast śmierć nazywana jest "dołączeniem do przodków" (por. Rdz 25,8; 35,29; Lb 20,24; Sdz 2,10). Zmarli otaczani byli czcią; przykazanie dotyczące czci wobec ojca i matki rozszerzono w interpretacji także na okres pośmiertny. Kontakt ze zmarłymi powodował nieczystość rytualną (por. np. Lb 19,9-19; 31,19; Kpł 21,1-3.11). Nekromancja była zakazana (por. 1 Sam 28). Archeologia dowodzi, że nekropolie rozmieszczone były poza murami Jerozolimy; jedynie groby królewskie znajdowały się wewnątrz Miasta Dawidowego. Różnorodność kształtów grobów spowodowana była różnym pochodzeniem społecznym ich właścicieli oraz wpływami kultur ościennych. Zachowało się niewiele inskrypcji nagrobnych, a te, które przetrwały do naszych czasów są niekiedy w dużej mierze zniszczone. Jednak ich treść w połączeniu z danymi z wykopalisk dowodzi silnego przekonania o kontynuacji życia po śmierci.

powrót